Натурал сандардан тұратын сандар тізбегі

Тақырыбы:

Сабақ 15

Натурал сандардан тұратын сандар тізбегі

Күні,айы:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сабаққа қатысқан оқушылар саны:

Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

5.2.3.1

натурал сандар тізбегінің заңдылықтарын анықтау;

5.2.3.2

натурал сандар тізбегінің жеткіліксіз элементтерін табу;

5.2.3.3

натурал сандар тізбегінің заңдылықтарын құрастыру және тізбектерді жазу;

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

сандар тізбегі және оның берілу тәсілдері туралы түсінік беру және   олардың әр түрлі тәсілдерін меңгерту;

Оқушылардың басым бөлігі:

. өз бетімен ойлау қабілетін арттыру  және өз білімін тексеру,есте сақтау қабілетін жетілдіру;

Кейбір оқушылар:

. Оқушыларға сандар тізбегі туралы түсінуге, олардың берілу тәсілдерінің түрлерімен танысуға мүмкіндік туғызу.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңдері

Жоспарланған жұмыс

Ресурстар

Сабақтың басы(2-5 минут)

(МК)Оқушылардың сабаққа дайындығы.Сабақтың басталуына жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру. Сабақ мақсатымен таныстыру.

Қандай сандар натурал сандар деп аталады?

Нөл саны натурал сандар қатарын жата ма?

Көп таңбалы натурал сандар қалай оқылады?

Натурал сандардың қандай қасиеті бар?

Сабақтың ортасы (6-40 минут)

(МК,Ұ)

Сан — мөлшерді сипаттайтын, санауда пайдаланылатын абстракт нәрсе.

Сан — математиканың негізгі ұғымдарының бірі. Қарапайым түрде алғашқы қоғамдарда-ақ пайда болған, кейін бірте-бірте қолданыс аясы кеңейіп әрі жалпыланды. Кейбір заттарды санауға байланысты бүтін оң (натурал) Сан дар ұғымы, кейіннен Сандардың натурал қатарының (1, 2, 3, 4, …) шексіздігі туралы идея пайда болды. 

Натурал сандар- арифметиканың ірге тасы. Натурал сандар санау нәтижесінде пайда болған.Натурал сандар жиынын N=1, 2 , 3 ,4 ,...., .... символымен белгілейді.Натурал сандар жиынын үш класқа бөліп ажыратуға болады.Олар:

1. 1 саны;

2. Жай сандар;

3. Құрама сандар.

Соның ішінде жай сандарға тоқталайық.

Анықтама.Екі бөлгіші бар натурал сандар жиынын жай сандар деп атайды.

Жай сандардың шексіз екенін гректің ұлы математигі Евклид біздің санауымыздан 300 жыл бұрын дәлелдеген.Осы дәлелдемені келтірейік.

Біздің жыл санауымызға дейінгі ІІІ- ғасырда Александрия қаласында өмір сүрген гректің Эратосфен( біздің жыл санауымызға дейінгі 276-194 ж. Шамасында) деген математигі және астронымы 1-ден бастап белгілі бір натурал санға дейінгі жай сандарды табудың қарапайым тәсілін ойлап тапты. Бұл тәсілді Эратосфен торы деп атайды.

Мысалы 1-ден 40-қа дейін жай сандарды табу керек дейік. 1-ден 40-қа дейінгі сандарды жазамыз.

2, 3, 5 ,7, 11, 13, 17, 19 ,23, 29, 31, 37.

Бірді сызамыз ол жай санда , құрама сан да емес, содан кейін 2-ге еслі сандардың бәрін сызамыз . Осылайша 3-ке еселі және 5-ке еселі сандарды сызамыз . 3-теорема бойынша 40-тан кіші кез-келген санның ең кіші жай бөлгіші 40-санынан артпайды, яғни жоғарыда келтірілген сандардың 5-тен артық жай бөлгіштері жоқ, яғни сызылмай қалған сандардың ішінде құрама сандар жоқ, олар жай сандар болады.Бұл жай сандар 2, 3, 5,7,11, 13,17,19,23,29,31,3.

Эратосфен жай сандардың таблицасын алу үшін папирусқа жазылған сандардың ішінен құрама сандарды сызбай тесіп отырған Эратосфен торы деген атаудың шығу тегі содан болса керек.

Евклид пен Эратосфеннен кейін де жай сандардың табиғаты көптеген ғалымдарды өзіне тартып келді. Жай сандардың ішкі сырына бұдан 200 жыл бұрын Петербург ғылым Академиясының мүшесі Християн Гольдбах (1690-1764) терең үңіліп, «кез-келген 5-тен артық тақ санды үш жай санның қосындысы түрінде жазуға болады» деген пікір айтты.Жеке мысалдар арқылы бұл пікірдің дұрыстығына көз жеткізуге болады, мысалы 7 = 2+2+3. 11=3+3+5. 13=3+5+5. 17=5+5+7. 19=5+7+7.23=5+7+11. т.с.с.

Карл Гаусс математиканың сан салаларына сарапқа сала келіп арифметиканы математиканың патшасы деп бағалаған. Ал арифметиканың негізгі ұғымы – сан. Ендеше , сол сан ұғымының қалай пайда болуын ашу , білу – ғылыми методологиялық үлкен мәселе.

Сан туралы ұғым адамзат мәдениетінің тууымен және оның дамуымен тығыз байланысты. Шынында , егер осы ұғым болмаса , өзіміздің рухани өміріміз бен практикалық қызметімізді тиісті дәрежеде көрсете алмас едік. Есеп – қисап жүргізу , уақыт пен қашықтықты өлшеу , еңбек нәтижесінің қорытындысын есептеу сан ұғымынсыз мүмкін емес.

Сан әуел баста заттарды санаудың қажеттілігінен туған математикалық ұғымдардың бірі. Кейін ол математикалық білімнің дауына қарай жетілдірілді. Бұл ұғым өте ерте заманда адамдардың практикалық қызметтерінінен қажеттілігінен келіп туды.

Жалпы алғанда сан ұғымы басқа ешқандай емес тек шындық дүниеден шыққан . Өте ерте заманда пайда болған сан ұғымы көптеген ғасырлар бойы жалпыланып ,кеңейе түсті . Сонда сан жайындағы түсініктер адамзаттың практикалық мұқтаждығына, мәселен , шамаларды өлшеудің қажеттілігіне және математиканың өзінің ішкі мұқтаждығына байланысты кеңеіәп отырғандығы байқалады.Мысалы шамаларды дәлірек өлшеудің мұқтаждығы оң бөлшек ұғымының тууына себепті болса, теңдеулерді шешу тәжірибелері мен осы санаудағы теориялық зерттеулерге байланысты теріс сандар пайда болды. Бастапқыда санның жоқ екенін белгілеу үшін қолданылған нөл саны теріс сандар енгізілгеннен кейін сан ретінде қарастырылатын болды.

Натурал сандар қатары : 1,2,3,4,5,6,7,8...

Натурал сандар қатарының қасиеті:

1) натурал сандар қатары 1 ден басталады

2)әрбір натурал саннан кейін одан 1 ге артық натурал сан бар

3)натурал сандар қатары шекетусіз

Натурал сандар оңнан солға қарай кластарға топталады . Әрбір кластың үш разряды болады.

Нөл натурал сандар қатарына жатпайды.

Көптаңбалы натурал сандардың оқылу ережесі:

1) оңнан солға қарай сандағы әрбәр үш цифрды кластарға топтасыру керек.

2) сол жағынан бастап әрбір кластағы санды оқып, класс атауын қоса айтуы керек.

Көп таңбалы натурал санды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жазуға болады.

Мысалы: 35749 = 30000+5000+700+40+9 немесе

35749= 3*10000+5*1000+7*100+4*10+9

.Есептер шығару

№1

Кластарға бөліп жазыңдар

1) 46 870 2) 315 600 3)8 215 734 4) 246 047 000 505

№2

Мына сандарды цифрлармен жазыңдар

1)710 2) 430 060 3)508 234

4) 3 025 006 5) 32 015 702

№7

1) 4 және 5

2)0 және 8

3)7 және 2 цифрларын пайдаланып, екі таңбалы натурал сандарды жазыңдар

Ш: 1)45,54 2)80 3)72,28

№9

Есептеңдер

1)(3377+783):8=4160:8=520

2)(2465-917):18=1548:18=86

3)(1401+975):24=2376:24=99

4)45*28-290=1260-290=970

5)16*39:24+74=624:24+74=26+74=100

6)330:22*8-30=15*8-30=120-30=90

Оқулық

Аудидиск:

Қосымша тапсырма:1.

№1жұмыс дәптер

Сабақтың соңы( 41-45мин)

Сабақты бекіту кезеңі:

1. Натурал сандар дегеніміз не ?

2. 1;2;3;4;5;6;,7;8;9 сандарын пайдаланып, жан-жақты 15 санын шығарыңдар.

Қорытындылау кезеңі. Логикалық тапсырмалар арқылы оқушылардың ойлау қабілеттерін анықтау.

1) Бассейнде таңертең 16 топ, кешке 10 топ суға шомылады. Кешке қарағанда таңертең неше топ артық шомылады? (6 топ)

2) Бала досына 6 төсбелгі бергеннен кейін өзінде 54 төсбелгі қалды. Балады барлығы неше төсбелгі болған? (60 төсбелгі)

3) Ең үлкен бес таңбалы санды тап. (99999)

Топтық жұмыс

№1 сандарды цифрлармен жазыңдар: 
А) бес миллион қырық екі мың а) сегіз миллион жиырма төрт 
үш жүз тоқсан бір мың тоғыз жүз он үш 
№2 үш рет қайтара жазып, санды сөзбен жаз: 
21 35 
№3 осы цифрлары бар екі таңбалы сандарды жазыңдар: 

Қ)Сабақты қортындылау мақсатында мұғалім оқушылармен кері байланыс орнатады.Оқушылар сабақ барысында нені білгенін, қалай жұмыс істегенін ,не қызықты әрі жеңіл болғанын, не киындық туғызғаны туралы ой-пікірлерін білдіре алады.

Қосымша ақпарат

Қорытындылау

Төмендегі бөлікті сабағыңыз туралы өз ойыңызды жазуға қолданыңыз.Өз сабағыңыз бойынша сол жақ бағандағы сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Сабақ барысында өзгертулер енгіздіңіз бе?

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Қорытынды бағалау

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

1.

2.

Тақырыбы

Сабақ 16

Натурал сандардың бөлгіштері мен еселіктері

Күні,айы:

Мұғалімнің аты-жөні:

5 сынып

Сабаққа қатысқан оқушылар саны:

Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

5.1.1.5

натурал санның бөлгіші мен еселігі анықтамаларын білу;

5.1.2.8

натурал сандардың бөлгіштерін табу;

5.1.2.9

натурал сандардың еселіктерін табу;

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

Оқушыларға натурал санның бөлгішін,еселігін таба білуді және оны есептерді шығаруда пайдалана білуге үйрету.

Оқушылардың басым бөлігі:

Топтық жұмыста белсенді

Оқушылардың шығармашылығы дамиды

Анықтаманы есептер шығаруда қолдана алады

Кейбір оқушылар:

Мәртебесі төмен және жоғары сұрақтар қойып үйренеді, қарсы сұрақ қоя біледі;

-Оқушының сыни ойлауы қалыптасады.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңдері

Жоспарланған жұмыс

Ресурстар

Сабақтың басы(2-5 минут)

(а) Оқушылардың назарын сабаққа
аудару

Ұйымдастыру бөлімі:Оқушылармен амандасу,түгендеу,3 топқа бөлу.

Үй тапсырмасы:

1.Барлық натурал сандар бөлінетін санды атаңдар.

2.24 саны бөлінетін натурал сандарды жазыңдар

3. 45 саны бөлінетін натурал сандардың ең үлкенін жазыңдар

4.3 санына қалдықсыз бөлінетін алғашқы төрт натурал санды жазыңдар. (Әдісі:Ассоциация 5 минут)

Өткен сабақты қайталау:

1. Қандай санды берілген натурал санның бөлгіші деп атайды?

2. Қандай санды берілген натурал санға еселік деп атайды?

3.Берілген натурал санға еселік санды қалай табады?

Сабақтың ортасы (6-40 минут)

(МК,Ұ)

Ұшқыр ойдан-ұтымды жауап.

(Топтар арасындағы диалог) Интербелсенді тақтадан сұрақтар көрсетемін.Жаңа сабақты өз бетімен меңгерту тапсырмалары

Танымдық деңгей

Тапсырма 1

1. 7-нің еселіктерін табыңдар

2. 9,14,32,37,45 және 75 сандарының әрқайсысының барлық бөлгіштерін жазыңдар

3. №149 есеп Бірі екіншісіне бөлгіш болатын сандарды теріп жазыңдар.мыс:5 және 45

Тапсырма 2

1. 120-ның бөлгіштерін табыңдар

2. 8,11,15,25,40 және 100 сандарының әрқайсысының еселіктерінің алғашқы төртеуін жазыңдар

3. №150 есеп мыс:берілген сандардан 21-дің бөлгіштерін теріп жазыңдар

Тапсырма 3

1. 2 және 1;3 және 6;5 және 25; 99 және 9 сандарының қайсысы еселік , қайсысы бөлгіш?

2. 5,9,15,21,24,50 және 60 сандарынан 120-ң бөлгіштерін теріп жазыңдар

3. №151 есеп.мыс:2 және 3 сандарына еселік болатын ең кіші натурал санды жазыңдар

. Алгоритмдік деңгей.

(Әр топқа бір сұрақтан беріледі)

Егер натурал m саны натурал n санына қалдықсыз бөлінсе, онда:

1. m саны n санына .....

2. n саны m санына ......

3. Натурал сандардың бөлгішін,еселігін қалай табамыз?

. Эвристикалық деңгей.

А) Математикалық жәрмеңке.

(Деңгейлік тапсырмалар)

45,50,70,75,90,100 және 120 сандарынан 25 –тің еселіктерін теріп жазыңдар. (5 ұпай)

15 және 21 сандарына еселік болатын ең кіші натурал санды жазыңдар (10 ұпай)

45-ке бөлгіш 5-ке еселік (15 ұпай)

42 асықты әрбір үймедегі асық саны тең болатындай етіп,3,5,7,9 үймеге бөлуге бола ма?Егер болса ,әр үймеде неше асықтан болуы мүмкін? (20 ұпай)

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. 4; 8;9; 12; 13; 18; 20; 29 сандарынан 1) 4-ке еселік болмайтын; 2) екі бөлгіші ғана болатын сандарды теріп жазыңдар.

2. 10; 14; 23; 28; 45; 47; 80; 83; 95 сандарынан 1)5-ке еселік болатын; 2) Құрама сандарды теріп жазыңдар.

3. 2; 3; 5; 11; 14; 15; 25; 42; 89; 91 сандарының ішінен

1) Жай сандарды;

2) Құрама сандарды;

3) 75-тің бөлгіштері болатын;

4) 7-ге еселік болатын сандарды теріп жазыңдар.

4. 48; 75 сандарының барлық бөлшектерін кему ретімен айтып беріңдер.

5. 1) 18=3∙6; 2) 22=2∙11; 3) 57=3∙19 теңдіктерінен шығатын қорытындыны “бөлінді”, “санның еселігі” және “санның бөлгіші” деген сөздерді қолданып айтып беріңдер.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. 1) 13-ке еселік; 2) 80-нің бөлгіштері болатын барлық сандарды жазыңдар. 13-тің еселіктері мен 80-нің бөлгіштерінің саны шектеулі ма әлде шектеусіз ба?

2. 1-ден 25-ке дейінгі сандар ішінен 2-ге де, 3-ке де еселік болатын сандарды атаңдар.

3. 1030 санына еселік болатын барлық төрттаңбалы сандарды жазыңдар.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. 1) 69 туристен; 2) 72 туристен 3) 76 туристен 4)119 туристен тұратын топты үш орынды каюталарға бос орын қалмайтындай етіп орналастыруға бола ма?

Жауабы: 1) иә 2) иә 3) жоқ 4) жоқ

2. Данияр қағаздан ұзындығы 21см, ені 15 см тік төртбұрышты қиып алып, оны қалдық қалдырмай бірдей квадраттарға бөлді. Әр квадраттың қабырғасы неше сантиметр? Неше квадратқа бөлінді?

Жауабы: Квадраттың қабырғасы 3 см, 35 квадратқа бөлінді.

Топтық жұмыс. Оқушылар екі топқа бөлініп төмендегі есепті шығарады.

Оқулық

Аудиодиск: 1.1.1 : 1.1.2: 1.1.3:

А4 форматты ақ қағаз,қарындаштар

і

Қосымша тапсырма:1.1.

Сабақтың соңы( 41-45мин)

Топтық жұмыс. Оқушылар үш топқа бөлініп төмендегі есепті шығарады.

Әрбір оқушы кез келген натурал санның бөлгіштері мен еселіктері болатындығы туралы ой қорытады.

Екі шартты да қанағаттандыратын екі санды әрбір тор көзге жазыңдар. Кестені толтырыңдар.

“Ребусты шешіп көр” ойыны

Ендеше , бүгінгі сабағымызды қорытындылай келе , өз жұмысымызға қошемет білдіріп,қол соғып қоялық және бағалау жүргізейік

Бағалау критерилері

«5»-21 балдан жоғары

«4»-13-20 балл

«3»-6-12 балл

«2»- 0-5 балл

Үйге тпасырма:ІІ тарау.2.1 №153,№148а),№158

Рефлексия

Оқушыларға стикерлер таратылады.

• Сабақ маған түсініксіз

• Тақырыпты түсіндім,бірақ есептеген кезде қиналамын

Маған сабақ ұнады.Тақырыпты меңгердім

Қосымша ақпарат

Қорытындылау

Төмендегі бөлікті сабағыңыз туралы өз ойыңызды жазуға қолданыңыз.Өз сабағыңыз бойынша сол жақ бағандағы сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Сабақ барысында өзгертулер енгіздіңіз бе?

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Қорытынды бағалау

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

1.

2.

сабақ

17

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 5-сынып

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы:

Натурал сандардың бөлгіштері мен еселіктері

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

5.1.1.5

Натурал санның бөлгіші мен еселігі анықтамаларын білу

5.1.2.8

Натурал сандардың бөлгіштерін табу

5.1.2.9

Натурал сандардың еселіктерін табу

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар: Натурал санның бөлгіші мен еселігін табу анықтамаларын біледі

Оқушылардың басым бөлігі: Натурал сандардың бөлгіштері мен еселіктерін табады

Кейбір оқушылар: Ережелерге сәйкес ізденісті қажет ететін есептерді шығара алады

Бағалау критерийлері

Натурал санның бөлгіші мен еселігін табу анықтамасын біледі

Натурал сандардың бөлгіштерін таба алады

Натурал сандардың еселіктерін таба алады

Тілдік мақсаттар

Пәнге тән лексика мен терминология:

Бөлгіштер-разделители-delimiters, еселіктер-кратные-multiples

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер

1 саны кез келген натурал санның бөлгіші болады

Берілген натурал санның ең кіші еселігі сол санның өзіне тең

Берілген натурал санның ең үлкен бөлгіші...

Кез келген натурал санның ең кіші еселігі...

Құндылықтарды дарыту

«Мәңгілік ел» ұлттық құндылықтың негізі индустрияландыру мен инновацияға негізделген экономикалық өсуіне негізделіп оқушылардың бойында зерттеушілік, инновациялық, шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру арқылы, бәсекеге қабілетті ету

Пән аралық байланыстар

Жаратылыстану

Бастапқы білім

Натурал сандар

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс- әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Сабақтың ортасы

Сабақтың соңы

Сыныппен амандасып оқушылардың сабаққа қатысын, сынып тазалығын қадағалаймын.

Сыныпта жағымды психологиялық ахуал туғызу үшін «Мен сіздерге сенемін» психологиялық тренинг жүргіземін.

Оқушылардың қызығушылығы мен зейінін шоғырландырамын

(Ұ) «Сұрақты ұстап ал» әдісін пайдаланып сұрақтар қою арқылы натурал санның бөлгіштері мен еселіктері ұғымын өздері тұжырымдауға жетекші сұрақтар беремін

1.Қандай сандар натурал сандар деп аталады?

2.Нөл саны натурал сан бола ма?

3 .Ең үлкен санды атауға бола ма?

4 1ден бастап 20 ны қоса алғандағы натурал сандар жазылған кесте құрыңдар

5. Осы кестеден 20 саны қалдықсыз бөлінетін сандарды дөңгелектеңдер (1,2,4,5,10,20)

6 . 5 санына қалдықсыз бөлінетін сандарды жазыңдар(5,10,20,25,30...)

Сұрақтарға жауап берген оқушыларды қалыптастырушы бағалау тәсілі смайликтер(күлегештер) арқылы бағалаймын

«Мозайка» әдісін пайдаланып сыныпты 3 топқа топқа бөлемін

(Тж) Жаңа білімді қалыптастыру

Оқушылар топта мәтінмен жұмыс жасайды

Тақырып бойынша натурал сандардың бөлгіштері, еселіктері туралы түсінік қалыптасады

(Тж)

« Ойлан, жұптас, пікірлес» әдісін пайдаланып оқулықтан №561есепті топта шығарады,талдайды

1. 9, 14, 32, 37,45 және 75 сандарының әрқайсысының барлық бөлгіштерін жазыңдар

Дескриптор

2. 8,11,15,25,40 және 100 сандарының әрқайсысының еселіктерінің алғашқы төртеуін жазыңдар

Дескриптор

(Жж) Деңгейлік тапсырмалар

А деңгейі «Конверттегі сұрақ» әдісі

1-тапсырма.

Бірі екіншісіне бөлгіш болатын сандарды теріп жазыңдар

5 және 45, 9 және71, 8 және34, 16 және 80, 17 және 51, 4 және 63, 12 және 60, 23 және 115

2- тапсырма

3, 7, 10, 15, 18, 30, 84 сандарынан теріп жазыңдар:

2-нің еселіктерін

21-дің бөлгіштерін

В деңгейі «Кім жылдам? әдісі

1. 18 асықты асық саны өзар тең болатындай неше тәсілмен үймелерге бөлуге болады? Әрбір үймеде неше асықтан болуы мүмкін?

2. 45- ке бөлгіш және 5-ке еселік санды жазыңдар

С деңгейі «Ойлан тап»

1. Бала себетті толтырып , қояндарға сәбіз әкелді. Ол себеттегі сәбіздерді 4 қоянға, 6 қоянға, немесе 8 қоянға тең бөліп бере алады. Бала қояндарға кем дегенде неше сәбіз әкелді?

2. 120-ға бөлгіш және 30-ға еселік санды жазыңдар

Тапсырмаларды «Бағалау ағашы» әдісімен бағалаймын

Үйге тапсырма беру №562, № 567

Рефлексия

1. Мен үшін бүгінгі сабақта құнды болғаны...

2. Топтық талқылауда мен не үйрендім?

3. Не қиын болды?

4. Не қызықты болды?

І деңгей тапсырмалары

1. 70 қорап қарындашты жәшіктерге салу керек. 5 қорап; 8 қорап; 14 қорап сыятын жәшіктер бар болса, олардың қайсыларын алған ыңғайлы?

2. 1) 502 саны 22088 санының бөлгіші;

2) 65 667 саны 3127 санының еселігі;

3) 13 188 саны 24 санының еселігі;

1) 762 саны 16 664 санының бөлгіші болатыны дұрыс па?

3. 1) 7 < а <27; 2) 50 < х <83; 3) 305 < b < 330 теңсіздіктерін қанағаттандыратын барлық жай сандарды жазыңдар.

4. 1) 24-тің бөлгіші және 6-ға еселік; 1) 100-дің бөлгіші және 20-ға еселік болатын сандарды табыңдар.

5. 1) 6 мен 11; 2) 9 бен 15; 3)14 пен 16-ға бірдей еселік болатын ең кіші натурал санды табыңдар.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. 600-ден кем және 40 саны бөлгіші болатын барлық үштаңбалы сандарды жазыңдар.

2. х < 71теңсіздігі дұрыс болатындай және 1) 15-ке еселік; 2) 23-ке еселік болатын х-тің орнына барлық натурал сандарды жазыңдар.

3. Тік бұрышты параллелепипедтің ұзындығы 13 см, ені 7 см, биіктігі 5 см. Тік бұрышты параллелепипедтің көлемін табыңдар. Тік бұрышты параллелепипедтің көлемі жай санмен өрнектеле ме, әлде құрама санмен өрнектеле ме? Неше бөлгіші бар? Оларды жаз.

Жауабы: 455 см³ құрама сан

www. Bilimland. kz

жасыл-өте жақсы орындалған

сары-толықтыру керек

қызыл-топта қайта қарау керек

Үлестірмелі кеспе қағаздары

Үлестірмелі кеспе қағаздары

Саралау – Сіз қандай тəсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз?

Сіз басқаларға қарағанда

қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?

Бағалау – Сіз оқушылардың

материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық жəне

қауіпсіздік техникасын

сақтау

Қабілеті жоғары оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беріледі.

«Смайликтер» тәсілі

«Бағалау ағашы» әдісі

«Бас бармақ» әдісі

«Бағдаршам» әдісі

Сергіту сәті

Тақырыбы:

Сабақ 18

Жай және құрама сандар

Күні,айы:

Мұғалімнің аты-жөні:

5 сынып

Сабаққа қатысқан оқушылар саны:

Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

1.1.1.1. Оқушылар мектеп туралы біледі, оны сөйлем ішінен таба білуге үйренеді, сөздік қорын топпен жұмы істеу арқылы байланыстырып сөйлеу тілдерін дамытуға пайдаланады

1.1.2.1.Күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіндіру.

1.2.3.1.Сұхбаттасуының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып,түрлі тәсілдермен жауап беру.

1.3.2.1.Мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіндіру.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

Оқушыларды натурал сандардың еселіктері мен бөлгіштерін ажыратуға, сонымен қатар,натурал сандар бөлгіштеріне қарай жай және құрама сандар болып бөлінетінін ажырата білуге үйрету;

Оқушылардың басым бөлігі:

натурал сан туралы ой-пікірлерін кеңейтеді, жай және құрама сандарға есептер шығара отырып, шығармашылық –танымдық қабілеттерін қалыптастырады

Кейбір оқушылар:

Логикалық ойлау қабілеті мен есептеу дағдыларын жетілдіру, өз бетінше еңбектену, белсенділіктерін арттыру, пәнге қызығушылығыг ояту, оқушылардың құзыреттілігін қалыптастыр.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңдері

Жоспарланған жұмыс

Ресурстар

Сабақтың басы(2-5 минут)

Сабағымызды бастамас бұрын өткенді қайталап алайық.
1. Оқушылардың сабаққа түгел қатысуын қадағалай отырып,

жаңа сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.

2.Сұрақ-жауап әдісі арқылы оқушылармен пікір алмасу

(Өткен тақырыпты қайталау сұрақтары:

1. Натурал сандар дегеніміз не?

2. Натурал санның бөлгіштері деп нені айтамыз?

3. Еселіктері деп ше?

Сабақтың ортасы (6-40 минут)

(МК,Ұ),

1.Жай сандар. Кестеде берілген 41 және 11 жай сандар. Олардың әрқайсысының тек екі ғана бөлгіші бар. олар 1 саны және сол санның өзі.

1-ге және өзіне ғана бөлінетін натурал сандарды жай сандар деп атайды.

Мысалы, 101- жай сан.101 санының бөлгіштері: 1 және 101.

Ең кіші жай сан – 2 саны. 2 санынан басқа жай сандардың барлығы –тақ сандар. Сонда 2 саны – жалғыз ғана жұп жай сан. Жай сандар шектеусіз көп. Кітапта 1000-ға дейін жай сандар кестесі бар.

2.Құрама сандар.

Кестедегі берілген 35,26,18 сандары –құрама сандар.

Екіден көп бөлгіштері бар сандар құрама сандар деп аталады.

Мысалы, 8 саны – құрама сан, бөлгіштері: 1,2,4,8.

24 саны – құрама сан, бөлгіштері: 1,2,3,4,6,8,12,24.

Натурал 1 санының бір ғана бөлгіші бар, ол сол санның өзі 1 саны. 1 жай сандарға да, құрама сандарға да жатпайды.

Айырмасы 2-ге тең екі жай санды егіз сандар деп атайды. Мысалы, 5 пен 7, 11 мен 13,17 мен 19 – егіз сандар.

3.1. Мына натурал сандардың барлық бөлгіштерін табыңдар: 1, 7, 12, 26, 31 (3-слайд)

3.2.Мына натурал сандарды 1, 7, 12, 26, 31 топтарға бөліңдер. (4слайд)

Не себепті бұлай бөлдіңдер? Әр топтағы натурал санның неше бөлгіштері бар? 7 және 31 сандары жай сандар деп аталады. 12 және 26 сандары құрама сандар деп аталады.

Оқушыларға өз беттерімен жай және құрама сандарының анықтамасын тұжырымдап жазуға ұсыныс жасау.

3.3. Құрастыру (5 слайд)

Жүк машинасы кірпіш әкелді.Жүк машинасында қандай сан-кірпіштер бар?

Сан кірпіштерден басқа сандарды құрастырамыз.

2, 5 және 7 үш сан-кірпіштерді алып, олардағы сандардың көбейтіндісін табамыз.( 6 слайд) Қандай сан шықты, жай сан ба әлде құрама сан ба? 2 және 11 екі сан-кірпішті аламыз, ондағы сандардың көбейтінділерін былай табамыз: 2 * 2 * 11. Қандай сан шықты, құрама сан ба әлде жай сан ба? Әрі қарай оқушылар өз беттерімен құрастырулар орындайды (Құрамында сан-кірпіштердің саны әр түрлі болатындай 2 мысалдан құрастырады). Жаттығудан кейін оқушыларөз беттерімен (жазбаша) мына сұрақтарға жауап береді: "Жай сандарды көбейткенде қандай сан шығады?"

3.4. Құрама санды көбейткіштерег жіктеу

Алғашқы құрама сан 100-ді мұғалім өзі жіктейді.

Екінші сан 92-ні оқушылар өздері жіктейді

(жазбаша). Онан әрі оқушыларға өздерінің

туған жылдарын көбейткіштерге жіктеуге

тапсырма беріледі.

Туған жылдар ішінде жай сан да кездесуі мүмкін. Ондай болмаса, 1999 санын жіктеу тапсырылады. Осы тапсырмадан кейін жай сандар кестесі туралы айтылады. Слайдта кестенің туған жыл жай сан болатын бөлігін көрсету.

. Есептер шығару

2 топ .

1,3,6,7,9,15,23,28,37 сандарынан

1. 1 ғана бөлгіші бар сандарды,

2. Екі ғана бөлгіші бар сандарды,

3. Екіден көп бөлгіші бар сандарды теріп жазыңдар.

Шешуі:

1. 1.

2. 3,7,23,37.

3. 6,9,15,28.

3 топ . Tеңсіздіктері жай сан болатын шешімін табыңдар.

1)59<x<67. x =61.

2) 163<y<173. y =167.

3) 487 <x<499. x =491.

4 топ . 870-950 сандарының арасында неше жай сан бар?

Шешуі: 877,881,883,887,907,911,919,929,937,941,947.

Жауабы: 11 жай сан бар.

Оқулық

Аудиодиск: 1.2.1 : 1.2.3:

№1жұмыс дәптері

Қосымша тапсырма:1.2.

Сабақтың соңы( 41-45мин)

Ыстық орындық әдісі арқылы ортаға шығып айту .

Бүгінгі сабақта сендер натурал сандардың жаңа түрлерімен таныстыңдар. Алдарыңда тест сұрақтары жатыр. Әр сұраққа үш жауап берілген.Сендердің міндеттерің, дұрыс деп тапқан жауаптарыңды дөңгелектеп қоршау. (жұмыс тапсырылады, бірақ бағаланбайды).

Тест

1. Қай сан жай сан болады?

а) 13 б) 24 в) 1

2. Қай сан жай сан болмайды?

а) 5 б) 17 в) 1

3. Қай сан құрама сан болады?

а) 21 б) 23 в) 1

4. Қай сан құрама сан болмайды?

а) 25 б) 18 в) 1

5.Жай сандарды көбейткенде әр уақытта шығады

а) жай сан б) құрама сан в) 1.

6. 18 санының жай көбейткіштерге жіктелуі:

а) 2∙2∙3 б) 3∙3∙2 в) 2∙2∙3∙1

Жаңа материалды бекіту сұрақтары:

1. Жай сандар дегеніміз не?

2. Құрама сандар дегеніміз не?

3. 1 саны қандай сан? 2 ше?

4. Жұп жай сан бар ма? Болса нешеу?

5. 0 цифрымен аяқталатын жай сан бар ма?

Қосымша ақпарат

Қорытындылау

Төмендегі бөлікті сабағыңыз туралы өз ойыңызды жазуға қолданыңыз.Өз сабағыңыз бойынша сол жақ бағандағы сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Сабақ барысында өзгертулер енгіздіңіз бе?

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Қорытынды бағалау

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?